Internet bestond begin jaren '80 nog niet en een wandeling voorbereiden zoals dat nu kan, was onmogelijk. Dagen van tevoren de route bestuderen en de terugweg plannen. Dat betekende bellen met de busmaatschappij en als je geluk had, kon je een boekje met busritten krijgen. En dan nog was het niet altijd zeker of de bus kwam. Meerdere keren heb ik uren bij een bushalte gestaan om tevergeefs te wachten op de rit terug naar het beginpunt. Hoe anders doe ik het nu! Internet biedt real-time aan welke busrit me het snelst terugbrengt. Geen vragen meer stellen aan de chauffeur wanneer de eindhalte komt. In plaats daarvan kun je op beeldschermen in de bus zien waar je bent. En in geval van nood, weet mijn vriendin realtime waar ik ben.  

'Het wandelen is er misschien minder romantisch door geworden, maar wel makkelijker.' 

Wandelgidsen 
Topografische kaarten in zwart-wit met een rood lijntje, dat was de te lopen route. Ook dat was behelpen. Geen kleuren die aangaven of je in bos, heide of bebouwd gebied was. Zoeken naar markeringen die toen duidelijk minder gestructureerd en consequent werden aangebracht. In de wandelgidsen van toen, ik heb ze nog, stond niet zoveel achtergrondinformatie. De teksten die nu in de gidsen staan, zijn voor mij een meerwaarde voor een wandeling. Maar die ontbraken vaak of waren summier en foto's waren van lage kwaliteit en in zwartwit geplaatst. En van gps-gegevens had al helemaal niemand gehoord. Geen routelijn op je telefoon downloaden die aangeeft waar je bent en hoe je moet lopen.  

'Het lijkt bijna nostalgie, het wandelen van toen.' 

Pieterpad, Overijssels Havezathenpad, Krijtlandpad …... Biesboschpad en Betuwepad 
Informatie over een landelijk wandelnetwerk kwam net in het nieuws. Twee huisvrouwen,Toos Goorhuis-Tjalsma uit Tilburg en Bertje Jens uit Groningen, bedachten het Pieterpad van Pieterburen naar de Sint Pietersberg in Maastricht. Ik denk dat ik een van de eersten was die over dit pad liep. De rest van de paden volgde en al wandelend ontdekte ik Nederland. Het rivierengebied, Zuid-Limburg, de Nederlandse Kust, Salland, Veluwezoom en de Achterhoek. De interesse in landschappen nam toe door het wandelen en juist de LAW's en Streekpaden verbonden die mooiste plekjes in Nederland. Het lopen van de overige paden was voor mij hierna eigenlijk een vanzelfsprekendheid. 

'Het ging vanzelf.' 

Top 3 
Als je alle paden bewandeld hebt, mag je misschien oordelen over welk pad nu het mooiste is. Echter, vraag aan tien mensen wat ze de mooiste LAW vinden en je krijgt meerdere antwoorden. Maar toch kom ik tot mijn Top 3 voor LAW's: Pieterpad, Noaberpad en Grenslandpad. Het Pieterpad doorkruist Nederland en is een en al variatie. Daarnaast heeft het iets magisch om dit pad te bewandelen. Het Noaberpad volgt de grens met Duitsland, vaak in niemandsland en langs prachtige natuurgebieden. Dit geldt ook voor het Grenslandpad op de grens met België. En voor de Streekpaden: Krijtlandpad, Brabants Vennenpad en het Streekpad Noardlike Fryske Walde. Het Krijtlandpad met de uitzichten over een bijna on-Nederlands landschap, het prachtige Brabants Vennenpad door de Kempen en de Meierij. En de Nordlike Fryske Walde waar een ongerept landschap in Friesland over prachtige onverharde wandelpaden gaat. Wandelen is genieten van het landschap, van de rust en de afwisseling in de route en dat komt in deze Top 3 het meeste aan bod. 

'De mooiste: Pieterpad en Krijtlandpad.' 

Cirkel 
Ik liep onlangs mijn laatste etappe, In Zeeuws-Vlaanderen over het Grenslandpad van Nieuw-Namen naar Hulst. Het was in die veertig wandeljaren een voorrecht om de laatste tien jaar daarvan als redactielid van Wandelnet mee te mogen werken aan de informatie die op de website verscheen over nieuwe LAW's en Streekpaden. Een kijkje in de keuken van wandelend Nederland. De cirkel lijkt rond als je al deze paden gelopen hebt. Al zal er in de toekomst ongetwijfeld weer een nieuwe pad worden bedacht en worden gepubliceerd. Ik kijk ernaar uit want wandelen houdt voor mij nooit op. Desnoods begin ik van voren af aan, bij voorkeur met het Krijtlandpad. Want na veertig jaar wandelen en bijna 11.000 kilometer op LAW's en Streekpaden, sta ik nog elke keer versteld van de schoonheid van ons landje en geniet ik van het groen, de mensen die ik tegenkom, het buiten zijn en de verscheidenheid aan landschappen. Het was één grote ontdekkingstocht. 

'Met dank aan Wandelnet.'