Bijzondere strandpalen langs het Nederlands Kustpad
Je hebt ze vast weleens gezien: strandpalen. Sinds 1843 kun je ze langs onze kust op regelmatige afstanden tegenkomen. Ze werden door Rijkswaterstaat gebruikt om de ontwikkeling van strand en duinen te volgen. Inmiddels zijn ze hier niet meer voor nodig en verdwijnen ze geleidelijk van het strandbeeld. Eigenlijk zonde, want geen ander land heeft een vergelijkbaar stelsel van houten palen. Het is dus een stukje cultureel erfgoed.
Foto: Martijn de Groot fotografeerde alle strandpalen langs de Nederlandse Kust © Hieke Aardema
Martijn de Groot wandelde in 2019 en 2020 de hele kust af en fotografeerde alle strandpalen. Tijdens het wandelen kreeg hij steeds meer fascinatie voor de functie, geschiedenis, het uiterlijk en de onderlinge verschillen van de palen. Inmiddels kan hij héél veel vertellen over de strandpalen. Veel meer dan we ruimte hebben in dit verhaal. Daarom koos hij vier bijzondere exemplaren langs het Nederlands Kustpad voor jullie uit. Wij vulden deze aan met een etappe van het Nederlands Kustpad. Ontdek de bijzondere strandpalen langs het Nederlands Kustpad!
1. Strandpaal 30.335: een van de laatste in Zeeland
Foto: Paal 30.335 bij Dishoek © Martijn de Groot
Hierboven zie je een bijzonder exemplaar. Strandpaal 30.335 is een van de laatst overgebleven strandpalen in Zeeland. Het is eigenlijk een duinpaal. Vroeger werden ze gebruikt om metingen te doen. Zo werden krimp en groei van het strand en de omvang van de duinen in de gaten gehouden. Tegenwoordig gebeurt dat met satelliettechniek. Het onregelmatige nummer is ook typisch voor Zeeland. De palen werden daar volgens voorschrift van Rijkswaterstaat niet op elke 200 meter geplaatst, zoals elders, maar op een bepaalde afstand van de vele aanwezige dammen.
2. Strandpaal 118: het hoogste kilometergetal van het land
Foto: Paal 118 bij Hoek van Holland © Martijn de Groot
In de duinen bij Hoek van Holland staat langs het wandelpad strandpaal 118. Bij elke strandpaal op het strand stonden vroeger ook een paar palen in de duinen, in een rechte lijn landinwaarts. Die hadden het zelfde nummer. Omdat ze niet meer nodig zijn voor metingen zijn de meeste uit de duinen weggehaald. Maar soms tref je er nog een die is blijven staan, zoals deze. Anders dan de palen op het Zuid-Hollandse strand, die witte koppen hebben, heeft hij nog de ouderwetse oranje kop die tot in de jaren negentig was voorgeschreven. Hij staat hier dus al zeker dertig jaar, en hij heeft ook nog eens het hoogste kilometergetal van het land. De nummering langs de Nederlandse kust begint bij 0 in Den Helder en loopt onafgebroken door tot hier.
3. Strandpaal 57.500: ontsnapt aan de sloop
Foto: Paal 57.500 bij het strand van IJmuiden © Martijn de Groot
Soms ontbreekt er een aantal strandpalen, zoals op het strand van IJmuiden. Boven het Noordzeekanaal is paal 54.750 de laatste - daaronder begint het pas weer bij paal 58.500. Daartussen zijn de traditionele strandpalen opgeruimd en vervangen door beter zichtbare grotere exemplaren met opvallende afbeeldingen op de kop. Maar twee traditionele strandpalen zijn ontsnapt een de aandacht van de opruimers. Aan het begin van het Strandvonderpad dat door de begroeiing naar de duintop voert, dook een paar jaar geleden de verweerde kop van strandpaal 57.500 op. Hij is met zijn lengte van vijf meter lange tijd onder het zand verdwenen geweest. Tussen de struiken verderop langs het pad tref je, met de voet in het water, nog zo’n exemplaar, met hetzelfde nummer.
4. Strandpaal 0.000: de eerste strandpaal
Foto: Paal 0.000 bij Huisduinen © Martijn de Groot
Aan de voet van de vuurtoren Lange Jaap bij Huisduinen staat strandpaal 0.000. Hier werd in 1843 de eerste strandpaal in het zand geheid van een reeks die doorliep tot aan de provinciegrens bij Zandvoort (paal 71), in die tijd nog elke kilometer. Een ingenieur van provinciale waterstaat had dat voorgesteld om te kunnen bijhouden waar het strand groeide en waar het afnam. Dat meetsysteem heeft gefunctioneerd tot 1990. Sindsdien heeft paal 0 zware tijden doorgemaakt. Uiteindelijk stak er bij vloed alleen nog een onherkenbaar vergaan stuk hout uit de golven omhoog, totdat het waterschap begin 2022 een gloednieuwe strandpaal plaatste op deze historische plek.
Tip: Heb je iets te vieren? Stuur een vriend, familielid of collega een wenskaart van een van de strandpalen. Van alle nummers t/m 100 heeft Martijn ansichtkaarten gemaakt. Extra leuk is om die persoon uit te nodigen voor een wandeling om de paal samen op te zoeken.
Meer over strandpalen en hun geschiedenis vind je op www.strandwachters.nl.
