Bijzondere strandpalen langs Streekpad WaddenWandelen
Eerder deze maand plaatsten we het artikel: bijzondere strandpalen langs het Nederlands Kustpad. In dit artikel gaan we nog een stukje noordelijker en neemt Martijn de Groot een kijkje bij de meest bijzondere strandpalen op zijn wandeling langs de Waddeneilanden!
De strandpalen langs de kust van Nederland zijn in het verleden geplaatst door Rijkswaterstaat om de hoogte en breedte van het strand en het duingebied te meten. Echter is het strandpalenstelsel achterhaald door de technologie en wordt er vandaag de dag gebruik gemaakt van satellieten. Zonde, want geen ander land heeft een vergelijkbaar stelsel van houten palen zoals wij. De strandpalen vind je op vele plekken terug langs de Nederlandse kust terug én achter iedere paal vind je een verhaal. Ontdek de bijzondere strandpalen langs het Streekpad WaddenWandelen.
1. Strandpaal 6: eerste strandpaal op Texel
Foto: strandpaal 6 op Texel © Martijn de Groot
Op de zuidelijke punt van Texel, waar je aan de overkant van het Marsdiep Den Helder kunt zien, ligt de zandvlakte De Hors. Midden op die vlakte staat strandpaal 6. Het is een echte klassieker, met ingegraveerd cijfer, een witte kop en twee verweerde witte banden daaronder. In 1850, toen de eerste strandpalen hier in het zand werden geheid, was dit de eerste. Hij kreeg het nummer 6 omdat hij hemelsbreed op zes kilometer afstand stond van paal 0 aan de overkant. De nummers lopen vanaf hier nog steeds op tot kilometerpaal 33 onder de vuurtoren bij de Cocksdorp.
2. Strandpaal 52: strandpalencultuur op Vlieland
Foto: strandpaal 52 op Vlieland © Martijn de Groot
Vlieland heeft een heel eigen strandpalencultuur. Dat kan je zien aan paal 52 op het strand bij kampeerterrein Stortemelk. Toen in de jaren negentig de palen niet meer nodig waren voor strandmetingen door Rijkswaterstaat, is er nog één keer een hele reeks nieuwe neergezet. Ruw, zonder plichtplegingen: recht afgezaagd, kleurloos en niet geschuurd of geschaafd. Op de kop een grijs kunststof bordje geschroefd met daarop met de hand gefreesd het kilometergetal. Sindsdien heeft eigenlijk niemand er meer naar omgekeken. Vlielanders oriënteren zich op het strand eerder op de vele dammen, die ook hun eigen nummers hebben.
3. Strandpaal 18: authentieke strandpaal op Terschelling
Foto: strandpaal 18 op Terschelling © Martijn de Groot
Op Terschelling vind je veel authentieke strandpalen, met rode koppen en een ijzeren band om de kop. De gegraveerde nummers zie je soms nog, overgeschilderd, op de zijkant zitten. Vaak gaan ze schuil onder de kunststof bordjes die er later op zijn geschroefd. Op deze foto van strandpaal 18, net iets voorbijde laatste duinovergang voor de Boschplaat, vind je nog de vlag van Terschelling. Deze strandpaal geeft ongeveer de grens aan tussen het bewoonde en het onbewoonde deel van het eiland. Het strand van de Boschplaat loopt hier nog door tot een stuk voorbij paal 27. Paal 28, 29 en 30 zijn de laatste 40 jaar kopje onder gegaan in zee.
4. Strandpaal 49: strandpalen uit de jaren ’60 op Ameland
Foto: strandpaal 49 op Ameland © Martijn de Groot
Op Ameland zie je de meeste strandpalen die nog de vorm hebben zoals die vroeger was voorgeschreven door Rijkswaterstaat. Zo ook bijvoorbeeld bij paal 49 op het westpunt, niet ver van het paardengraf. Aan de ene kant staat het kilometernummer ingegraveerd, met drie decimalen. Op de andere zijkant de rangorde op de ‘raai’, de lijn loodrecht op de kust waarlangs meer palen met hetzelfde nummer stonden, en de afstand in meters tot de hoofdpaal. Loop je naar het noorden, dan kom je bij paal 1. Dit is de laatste van een reeks die in de jaren zestig onderlangs het eiland is geplaatst aan de Waddenkant.
5. Strandpaal 5: nog even volhouden voor paal 5 op Schiermonnikoog
Foto: strandpaal 5 op Schiermonnikoog © Martijn de Groot
Strandpaal 5 op Schiermonnikoog staat op een punt waar de zee steeds meer van de kust af schampt. Een jaar of twee geleden is hij landinwaarts verplaatst omdat hij te ver in zee terecht was gekomen. Nu staat hij bij vloed weer met z’n voet in het water. Rijkswaterstaat en de eilanders laten het gebeuren, omdat verderop in zee een grote zandbank ligt waarvan wordt verwacht dat hij zich binnenkort bij het land aansluit. Dan is het gevaar geweken. Of paal 5 het zo lang volhoudt, moet nog blijken.
Tip: Heb je iets te vieren? Stuur een vriend, familielid of collega een wenskaart van een van de strandpalen. Van alle nummers t/m 100 heeft Martijn ansichtkaarten gemaakt. Extra leuk is om die persoon uit te nodigen voor een wandeling langs de verschillende strandpalen!
Meer over strandpalen en hun geschiedenis vind je op www.strandwachters.nl.
