Wandelen in het westen van Friesland
In het westelijke gedeelte van de provincie Friesland vind je niet alleen alle elf steden van de Friese Elfstedentocht, maar ook terpdorpen met oude kerkjes en landgoederen met states en stinzen. Het landschap varieert van het eeuwenoude polderland met Friese meren tot het glooiende landschap in Gaasterland. Aan de westkant van het gebied ligt het IJsselmeer en aan de noordkant tref je de Waddenkust. Verblijf je voor korte of langere tijd in deze streek, maak dan gebruik van de vele wandelmogelijkheden die wij hieronder voor je op een rijtje hebben gezet. Ontdek het westen van Friesland! Maar verwar dit gebied niet met West-Friesland, want dat is een streek in Noord-Holland. Daar komen we een volgende keer op terug.
foto: De Friese vlag © Luuk Gijselhart
Het Elfstedenpad
Denk je aan het westen van Friesland, dan denk je natuurlijk aan de Friese Elf Steden van de gelijknamige schaatstocht. Maar er is ook een Streekpad waarmee al deze steden aan elkaar worden geregen: het Elfstedenpad (SP 19). De hele route van 300 km is wel een stuk langer dan de schaatstocht, maar dat komt omdat de routemakers gebruik hebben gemaakt van voor wandelaars zo aantrekkelijk mogelijke wegen en paden, zoals voormalige jaagpaden en kerkenpaden, eeuwenoude grasdijken en veel betreden handelswegen. Meer nog dan om de steden, gaat het om het tussenliggende land en de paden die de steden verbinden. De schoonheid van de Greidhoeke en het Merengebied staat buiten kijf, maar Friesland is meer dan weiland en water. Het Elfstedenpad gaat ook door de heuvels en bossen van het Gaasterland. Voorbij Dokkum doorkruist het de typische houtwallen in het coulissenlandschap van de Fryske Wâlden.
De route van het Elfstedenpad © Wandelnet
De route, die in beide richtingen geel-rood is gemarkeerd, bestaat uit 15 etappes variërend van 15,7 en 23,4 km lang, plus een proloog door de stad Leeuwarden van 12,3 km. Onlangs is er een vernieuwde gids verschenen, waarin enkele wijzigingen zijn aangebracht ten opzichte van de eerste druk.
Losse etappes van LAW's
Behalve het bovengenoemde Streekpad dat geheel in het westen van Friesland ligt, zijn er ook Lange-Afstand-Wandelpaden waarvan enkele etappes in het gebied liggen. Het Zuiderzeepad loopt om de gehele voormalige Zuiderzee heen, dus je vindt ook enkele etappes in het westen van Friesland, namelijk etappe 21 t/m 24. Het gaat om het gedeelte tussen Lemmer en de Afsluitdijk, in totaal bijna 70 km. Het Nederlands Kustpad deel 3 begint juist bij de Afsluitdijk en loopt dan langs de Waddenkust naar het oosten. Tot aan Dokkum gaat het om etappe 1 t/m 5 met in totaal ruim 80 km. Maar tot het Nederlands Kustpad deel 3 horen in dit gebied ook de dagwandelingen A t/m E, die speciale bezienswaardigheden aandoen. Zo brengt dagwandeling B je naar het planetarium van Eise Eisinga en dagwandeling C gaat langs Noard-Fryslân Bûtendyks, het grootste aaneengesloten kweldergebied van Europa, een eldorado voor vogels en planten. Het Groot Frieslandpad doorkruist Noord-Holland, Friesland, Drenthe en Groningen tot aan OstFriesland (Duitsland). De etappes 8 t/m 11 lopen van west naar oost door het westen van Friesland, een route van in totaal ongeveer 60 km.
Langs de Zuiderzeekust © Wandelnet
Stationswandelingen
Leeuwarden, de hoofdstad van Friesland, was in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa. De NS-wandeling Leeuwarden van 12,3 km voert je langs tal van monumenten zoals het Paleis van Justitie, het Museum Princessehof, De Waag en het Beursgebouw. Aan de andere kant van het spoor loop je langs het riviertje de Potmarge. De wandeling komt grotendeels overeen met de proloog van het Elfstedenpad.
Verder zijn er nog twee OV-stappers in het westen van Friesland (voormalige NS-wandelingen die niet meer zo vaak worden bijgewerkt, maar die nog steeds goed zijn te lopen). OV-stapper Zeedijk loopt in ruim 20 km van Harlingen via een stukje Waddenzeedijk naar Franeker. De tweedaagse OV-stapper Gaasterland ligt in het zuidwesten bij het IJsselmeer. De eerste dag (16,6 km) loop je vanuit Balk echt het glooiende Gaasterland in. De tweede dag (17,8 km) gaat verder vanuit Rijs via Bakhuizen langs de IJsselmeerkust tot aan het eindpunt Stavoren.
Het Oudemirdumerklif langs het IJsselmeer © Wikimedia
Natuurwandeling
In het noorden van de provincie vind je het Natuurommetje Noarderleech, een kortere route van het natuurblad Roots. Vanaf de parkeerplaats bij het onbemande Kweldercentrum in Hallum loop je een kleine 6 km door een leeg en stil kwelderlandschap, dat zijn naam eer aandoet. Op de dijk heb je goed zicht over de slikvelden, zomerpolders en kwelders. Tijdens de vogeltrek in voor- en najaar verblijven hier vele vogels. Een kijkwand geeft zicht op de uitwateringsslenk. Een oude observatiepost uit de oorlog is nu een uitzichtpunt. Het Noarderleech is sinds kort ook opgenomen in de route van het Elfstedenpad.
De Duitse bunker die in 1941 gebouwd is als observatiepost is nu een uitzichtpunt © Wikimedia (Dominicus Johannes Bergsma)
Ook in het westen van de provincie Friesland is veel te beleven!
