_{Een hek en het bord "eigen weg" in Aalsmeer op het Pelgrimspad © Wandelnet}

Elke situatie waar een pad dicht is gegaan, kan een eigen achtergrond hebben. Door de toegenomen aantallen wandelaars ondervinden landeigenaren vaker overlast, privacy-inbreuk of onveiligheid. De oplossingen? In de eerste plaats het uitbreiden van fijnmazige, aantrekkelijke wandelnetwerken. Meer keuzemogelijkheden voor iedereen. Plus: heldere gedragsregels voor lopers en handhaving daarvan, indien nodig. Verreweg de meeste wandelaars houden zich aan geldende fatsoensregels zoals hond aan de lijn, geen poep achterlaten, goed zorgen voor je eigen afval.

Maar bovenal geldt voor alle betrokkenen: praat regelmatig met elkaar. Over mogelijk dreigende ongewenste situaties, maar vier ook gezamenlijk wat goed gaat. Dus overleg gericht en houd af en toe bewust een feestje: grondeigenaren, gemeente, burgers, wandelaars.

Gemeenten moeten soms wakker worden

Wandelnet, andere organisaties en bewoners komen regelmatig in actie om plotseling gesloten paden weer open te krijgen. Het liefst door rechtstreeks overleg, anders door gemeenten te benaderen. Jurist Peter Oosterling, specialist bestuursrecht en vrijwilliger bij Wandelnet, signaleert dat gemeenten vaak hun handhavingsplicht niet beseffen: “Volgens de Wegenwet houdt elke gemeente een zogenaamde Wegenlegger bij. Een groot, openbaar boekwerk met kaarten dat de openbaar toegankelijke wegen en voetpaden vastlegt. De legger vermeldt ook wie voor welke weg onderhoudsplichtig is”. Maar in de praktijk blijkt de - doorgaans niet gedigitaliseerde - Wegenlegger vaak verouderd of incompleet. Zeker wanneer gemeenten wandelen veel minder belangrijk vinden dan autorijden of elektrisch fietsen. 

Toegangsrecht

Wie een afgesloten pad aantreft, moet aantonen dat het publiek wel toegang heeft. Oosterling: “Bewijzen kunnen liggen in de Wegenlegger, historische kaarten, vroegere routegidsen of getuigenissen van mensen uit de omgeving. Zij verklaren hoe de situatie vroeger was. Je toont aan dat wandelaars al dertig jaar de route onafgebroken hebben kunnen gebruiken”. 

Getuigenissen ophalen voor het Friese Woudenpad 

Een voorbeeld. Een familie sloot een fraai stuk van het Friese Woudenpad af. Het traject bij Siegerswoude loopt sindsdien helaas over een onaantrekkelijke klinkerweg. Dit deel van het Woudenpad kent al veel verharding. De overlast komt vooral van mountainbikers die het wandelpad nemen. Ook speelt de aanwezigheid van een dassenburcht. Willem van Schoonhoven, pad-coördinator: “Wij zochten contact met twee Verenigingen voor Dorpsbelangen. Zij verzamelden getuigenissen bij mensen die meer dan dertig jaar het pad hebben gebruikt. Daarmee werd bewijs gegeven dat het pad openbaar is”.

Willem van Schoonhoven, pad-coördinator Friese Woudenpad:

"Na gesprekken met de familie, die het traject had afgesloten, kwamen verschillende oplossingen in beeld via alternatieve routes. Die onderzoeken wij samen met het provinciale routebureau. Hierbij is nog wel medewerking nodig van Staatsbosbeheer of een boer. De bedoeling is dat door de wijzigingen het pad mooier wordt"

Dreigborden Marskramerpad

Het Marskramerpad loopt bij Nieuwveen (Zuid-Holland) over een mooie grasdijk. Maar een particuliere eigenaar zette grote waarschuwingsborden neer. ‘Verboden te wandelen’ en met dreigende taal: wandelaars zouden onder meer een hond op zich af krijgen. De omgelegde route gaat via een drukke, verharde dorpsstraat. De kwestie werd bij de gemeente aangekaart. Gelukkig toont de Wegenlegger aan dat het dijkje openbaar is. De gemeente heeft de eigenaar bevolen de borden weg te halen. 

Pelgrimspad: verhardingsprobleem graag wegnemen

Of neem de Hoge Dijk in Aalsmeer, onderdeel van het Pelgrimspad. Een groep particuliere eigenaren heeft hekken geplaatst. Hier spelen ongewenste bezoekers, onder andere (zware) criminaliteit, overlast door nachtelijke vissers en scheurende scooters. Oorzaak: het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft dit deeltraject versterkt en toegankelijker gemaakt. Dat nodigt uit tot racen en ander ongewenst gedrag. 

Samen met TeVoet, vereniging van wandelaars, en de lokale actiegroep ‘Hoge Dijk Open’ deed Wandelnet bij de gemeente een Handhavingsverzoek om eigenaren te sommeren de hekken weg te halen. Peter Oosterling: “Volgens ons is dit een openbare weg volgens de Wegenwet. Bewoners bestrijden het. De gemeente stelt dat het particulier eigendom betreft waarover zij niets te zeggen heeft. Gezamenlijk zoeken naar een gedeelde oplossing, met eigenaren en gemeente, liep deze zomer vast. Het gevolg: we gaan een juridisch traject in met onzekere afloop”. Terwijl hier bewezen oplossingen voor de hand liggen. “Maak het pad weer minder toegankelijker voor scooters en fietsers. Installeer opstaphekjes zodat de route ontoegankelijker wordt”. 

Peter Oosterling, jurist bestuursrecht en vrijwilliger Wandelnet:

"Bewoners willen wandelen en wandelen draagt bij aan de volksgezondheid. Overheden benadrukken dit. Bemoedigend. Extra teleurstellend is het dan als overheden niet handhaven wanneer een grondeigenaar een mooie verbinding afsluit"

Teken de petitie

Voorkomen is beter dan genezen

Afsluitingen voorkomen is beter dan genezen. Maar problemen voor zijn vergt luisterende oren van verschillende kanten, en het af en toe vieren van goede samenwerking. Bijvoorbeeld een leuke gezamenlijke activiteit. Dat stimuleert de bereidheid om oplossingen te bedenken die ook praktisch werken.